Tôi đến với Dạ khúc chim một cách tình cờ khi tìm hiểu về Taha Hussein - nhà đại cách mạng giáo dục người Ai Cập nhân sự kiện Google Ai Cập cho đăng logo mừng sinh nhật lần thứ 121 của ông (14/11/1889 - 14/11/2010). Taha tranh đấu cho nền “giáo dục tự do như một quyền lợi thiết yếu của mọi người” và là “một nhà cấp tiến nguy hiểm” được thế giới A Rập coi như một Á thánh. Đối với thế giới văn học phương Tây thì Taha được gọi là một Maupassant của Đông phương. Bản dịch này được Ca Dao in năm 1971 và được Nxb Văn hóa Sài Gòn in lại năm 2008 với lời giới thiệu rất thơ và chi tiết về cuộc đời tác giả, nội dung tác phẩm của nhà thơ Hoài Khanh - người trông coi Nxb Cao Dao thời đó. Sự tình cờ đã đưa tôi đến với cuốn tiểu thuyết thơ mộng, bi thảm và thú vị này. Sau đây là vài dòng tóm tắt về nội dung. Dạ Khúc Chim NXB Cao Dao 1971 Taha Hussein Dịch: Tôn Thất Hoàng 200 Trang File PDF-SCAN Link download http://dlib.hcmussh.edu.vn/opac/search/detail.asp?ID=148654https://drive.google.com/drive/folders/1yLBzZ1rSQoNjmWeJTZ3WGQHg04L1
Chuyện nói về ba người đàn bà vì kế sinh nhai, hoàn cảnh khắc nghiệt bị buộc phải rời bỏ quê hương tìm đường sống ở xứ lạ thông qua lời kể lại của nhân vật Amena - cô em gái của Hanadi và là con gái của bà Zohra - một người Bédouine thôn dã vùng Trung Ai Cập. Ba kẻ khốn khổ không có lấy một người tin cậy và không biết trú ẩn ở đâu: một người đàn bà có đôi chút nhan sắc, mặc sức cho những sự thèm thuồng kéo theo hai cô gái đáng thương hầu như chẳng biết làm gì cả. Hanadi - người chị gái của Amena đến giúp việc cho viên kỹ sư trẻ tuổi và bị y quyến rũ phải thất tiết. Người mẹ biết được và quyết đưa các con lánh xa cái thành phố tai ương đó, vượt sa mạc để trở về quê hương. Trong chuyến đi giữa sa mạc, Hanadi bị ông cậu nhẫn tâm hạ sát. Người cậu đã tách tình yêu khỏi sự trách mắng tủi nhục và trừng phạt. Tâm hồn chai cứng như đá, tâm hồn khô cằn, sự tàn nhẫn thô bạo đã đẩy ông đến với tội ác; vì ông là người chẳng hề cảm nhận được niềm vui hay nỗi đau đớn của cơn đam mê và sau hết vì ông là người không biết được rằng có một tình yêu vượt lên trên sự trách mắng tủi nhục và sự trừng phạt. Vì cái quan niệm luân lý cổ hủ đó mà máu đã thắm cả sa mạc và sa mạc đã chiếm lĩnh tâm hồn Amena. Vào chính giây phút đó, một lời thệ ước được phát ra, lời ước thệ sẽ sống lại tấm thảm kịch ấy mỗi nửa đêm, từng ngày một, cho đến khi trả được thù cho người thiếu nữ đã bị bỏ rơi trong cõi cô đơn mịt mù kia. Amena rời sa mạc trở về nhà chủ cũ, những con người nơi đó dang rộng vòng tay đón lấy cô. Đời sống bắt đầu lại như trong quá khứ. Amena chẳng những không quên đi điều gì, mà lại còn mang một ấn tượng kỳ lạ. Amena đã bắt cóc của những người trong nhà này một cô gái và đã mai táng cô gái ấy ở một ngôi làng xa hút để mang trả lại cho họ một cô gái khác mà họ hoàn toàn chẳng nhận ra. Cô đã cướp mất của họ cô bé luôn miệng tươi cười, cô bé khờ khạo, ngây thơ, ưa thích những trò chơi, người đã xem đời sống như tràn đầy niềm tin bất tuyệt, người không biết đến những nỗi lo âu nên cũng không hề biết đến những gánh nặng và cực hình, cứ tưởng rằng sống chẳng qua chỉ là tươi cười với ngày vừa chớm, với buổi chiều đang rơi, với sự náo nhiệt trong ngày, với những giấc mộng ban đêm. Cô đã cướp lấy của họ cô bé Amena ấy và đã bỏ cô bé ấy lại trên con đường về phương Tây. Phần tốt đẹp nhất đã bỏ đi cùng với dòng máu tươi tung tóe trong nỗi cô đơn khôn cùng, bị vùi lấp cùng với xác chết phủ đất ẩm. Cô bé Amena thời trước đã bị vãi tung theo chiều gió thổi giữa tỉnh thành và làng mạc. Thay vào đó cô bé trở về là người đã tận mắt nhìn thấy tội ác trần truồng, tâm hồn cô mang đầy những nỗi kinh hoàng và cô đâm ra hoài nghi đối với tất cả mọi người. Trong trí Amena có 3 hình ảnh luôn hiển thị: Hình ảnh người thanh niên đã làm cho tội lỗi trở thành quá đỗi quyến rũ, hình ảnh người cậu quái quỷ độc ác đã trừng phạt lầm lỗi, và hình ảnh người thiếu nữ đáng thương bị chia xé giữa sự quyến rũ và cái chết. Với Amena, ông cậu là người bị cô thù hận khôn cùng, Hanadi được cô dành cho tất cả lòng thương xót, còn về viên kỹ sư thì cô hoàn toàn mù tịt về tình cảm của cô đối với anh ta. Tình cảm đó có phải là lòng thù hận? Có phải là sự lôi cuốn quyến rũ? Anh ta như ngọn lửa nóng, còn cô như một con bướm đang lao mình vào lửa trong lúc vẫn biết rằng lửa sẽ thiêu đốt mình. Amena cần phải dò tìm tất cả những gì về chàng thanh niên đó, cô sẽ dập tắt ngọn lửa ấy hay cô sẽ thiêu cháy mình trong lửa. Từ giây phút đó, Amena tin chắc rằng đời cô đã gắn liền vào đời viên kỹ sư và sớm muộn gì cô cũng sẽ đến giúp việc cho anh ta. Amena làm đủ mọi cách và cuối cùng cũng tìm được cơ hội vào giúp việc cho viên kỹ sư trẻ kia. Kể từ lúc này cô không còn là Amena nữa, cô là So’ad. Trong chuyến hành trình trả thù này, cô đã nhất quyết ngăn cản cuộc hôn nhân giữa Khadiga - cô chủ của cô và viên kỹ sư. Cô nhất quyết ngăn cản không cho cuộc hôn nhân thành tựu dù cho những hoàn cảnh có thuận lợi cách mấy đi nữa và cô đã thành công. Cô cũng chẳng cố gắng phân tích những tình cảm đang náo động trong mình, những tình cảm đang gây nên biết bao là phản loạn và quyết định như thế. Những tình cảm đó có chân thật chăng? Có phải do lòng trung thành với chị Hanadi mà cô bảo vệ những quyền lợi của chị chăng? Hay thật ra đó chỉ là một cái cớ, một tấm bình phong để che đậy những gì cô không muốn biết đến và không có can đảm thú thật? Phải chăng cô chỉ muốn ngọn lửa nồng cháy kia chỉ dành riêng cho một mình mình, cốt cho không có người con gái nào có thể bị ngọn lửa kia thiêu cháy? Amena đến nhà viên kỹ sư với cái tên So’ad, sống trong căn nhà mà chị cô từng sống, làm việc như chị cô từng làm và cuối cùng đạt được một đều gì đó? Điều gì đó là điều gì? Cô đến với tâm thế của người đàn bà mang trong mình mối thù cần phải trả. Ngày tháng cứ trôi qua như trong quá khứ, người đàn ông không thể đuổi và người đàn bà không thể rời đi. Nếu So’ad có nghi ngờ gì một cách đau đớn về một điều gì, đó là về trái tim đang say mê điên cuồng trong lồng ngực? Có gì trong quả tim đó? Nó còn nung nấu lòng thù hận như trước đây không? Nó còn ao ước trả thù như thuở xưa?... Chuyện gì xảy đến với trái tim của cô? Người đàn ông trước kia ước muốn người đàn bà một cách bất hợp pháp và bây giờ là một lời cầu hôn. Người đàn bà chỉ bị chinh phục nếu họ yêu thương, chỉ chiến bại nếu họ ước muốn thất trận, chỉ khuất phục nếu họ khao khát được khuất phục. Và người đàn bà lúc đó, là So’ad hay là Amena? Chẳng có gì trên đời đáng mong ước hơn tình trạng an bình đang có…