Đề tài Hà Nội trong một quá khứ sâu hơn cũng là câu chuyện nhà văn Tô Hoài theo đuổi lâu dài. Từ Mười năm (1958) rồi đến Người ven thành (1972), Quê nhà (1980)… Mười năm như là sự gắn nối Quê người với Quê nhà và là con đường Tô Hoài ngược dòng lịch sử. Lịch sử, đó cũng là một cảm hứng nổi đậm trong văn của ông, cùng song song với cảm hứng về những miền sâu của ký ức riêng tư. Con người, như được thể hiện trong Người ven thành, trong Quê nhà, rồi trong Kẻ cướp Bến Bỏi (1996) - kể câu chuyện đám môn sinh Cao Bá Quát quyết trả mối thù cho thầy - theo Tô Hoài, đó là người Hà Nội, như một biểu tượng của dân tộc, và như một kế thừa không đứt đoạn với lịch sử. Khỏi phải nói đến sự dụng công của Tô Hoài trong nghiên cứu các thư tịch để cho cuộc sống đạt được khuôn mặt lịch sử, mà không tùy tiện, bịa đặt. Khỏi phải nói niềm ham say tìm kiếm sự gắn nối giữa cái chung và cái riêng để đạt được một hòa sắc độc đáo về cái chất “người ven thành”. Đọc Tô Hoài thấy rõ sự huy động tổng lực tri thức lịch sử, địa lý, phong tục,… Đọc Tô Hoài thấy con người luôn luôn là một sự cộng hưởng với thiên nhiên và lịch sử. Đọc Tô Hoài thấy ông viết thật dễ dàng nhưng không chút dễ dãi về tất cả những gì đến trong tầm quan sát và chú ý của ông, gắn nối quá khứ với hiện tại. Ông là bậc trưởng lão gần gũi và đáng trọng nhất, có sự nghiệp đồ sộ cả về số lượng và chất lượng, in rõ những biến động và đổi thay lớn lao của đất nước nói chung và Hà Nội nói riêng trong suốt thế kỷ XX với biết bao sự kiện lớn nhỏ, chưa từng diễn ra trong lịch sử dân tộc và văn học dân tộc. Hà Nội Và Hà Nội NXB Hà Nội 1996 Tô Hoài 209 Trang File PDF-SCAN Link download http://183.91.2.157/opac/wpDetail.aspx?Id=166https://drive.google.com/drive/folders/1yLBzZ1rSQoNjmWeJTZ3WGQHg04L1
