Cho đến nay, nếu có ai hỏi: Tác giả lớn, nghệ sĩ lớn xuất hiện sớm nhất của nền kịch hát Việt Nam là ai? Xin thưa: Ấy là Đào Tấn. Đào Tấn từng làm quan cho nhà Nguyễn, nhưng tâm sự của ông quan nghệ sĩ này phải nhờ hai câu thơ sau mới phần nào hiểu được: Cộng thức Hương Giang Thủy Vô nhân thức thủy hương (Nghĩa là: Nhiều người biết sông Hương mà đã mấy ai biết được mùi hương của nước). Người trí thức, nhà thơ, quan thượng thư, nhà viết kịch đã để lại một di sản quý báu không chỉ với nền kịch hát mà với cả nền văn học Việt Nam. Hộ Sinh Đàn là câu chuyện xảy ra đời Châu (Trung Quốc). Võ Tắc Thiên sau khi cướp ngôi nhà Lý, xưng ngôi Hoàng đế đã tiến hành hàng loạt cuộc thanh trừng với con cháu hoàng tộc họ Lý để bảo vệ ngai vàng. Tiết Cương, viên dũng tướng ở Long Sơn từ lâu đã là cái gai trong mắt vị nữ vương này. Nhân một lần về thăm mộ và cúng tế cha mẹ tại kinh thành, Tiết Cương bị Võ Tam Tư truy sát, may nhờ vợ chồng Tần Hán cứu giúp mà thoát được. Nàng Lan Anh ở nhà nghe tin chồng bị bắt, khôn xiết kinh hoàng vội gửi Tiết Giao ở lại, muôn dặm tìm chồng. Tiết Cương bị truy đuổi rát phải trốn vào núi không ngờ gặp vợ, nhờ có con Hồ Nô thông thạo đường núi mà cả hai về được Long Sơn nhưng về được tới nơi lại bị Võ Tam Tư truy sát. Hai vợ chồng lại thêm một lần lưu lạc… Trên đường chạy trốn cùng đứa đầy tớ Hồ Nô, Lan Anh chuyển dạ và sinh ra một đứa con trai dưới bụi quỳ hoa nên đặt tên Tiết Quỳ. Cũng khi ấy, Tiết Cương lánh nạn ở nhà Tiết Nghĩa, nào ngờ người bằng hữu này đã quên ơn cứu mạng ngày xưa, đã phục cho Tiết Cương say rượu rồi giải về kinh thành… Kiệt Tác Sân Khấu Thế Giới-Hộ Sinh Đàn NXB Sân Khấu 2006 Đào Tấn Dịch Giả: Trúc Tiên, Phạm Phú Tiết 138 Trang File PDF-SCAN Link Download http://lib.hpu.edu.vn/handle/123456789/14625https://drive.google.com/drive/folders/1yLBzZ1rSQoNjmWeJTZ3WGQHg04L1
