Lịch sử Cổ đại nếu nghiêm ngặt theo quan niệm hình thái kinh tế xã hội, ắt là không bao gồm chế độ công xã nguyên thủy. Nhưng là một tài liệu tham khảo bên cạnh các giáo trình đại học, lịch sử Cổ đại trước khi giới thiệu "đúng Cổ đại", còn có nhiệm vụ giới thiệu cả một thời gian dài lịch sử loài người, từ khi xuất hiện con người trên Trái Đất, đến tổ chức xã hội đầu tiên của loài người là thị tộc, bộ lạc, đến hết thời Cổ đại. Nhưng khái niệm Cổ đại có nghĩa như thế nào, bắt đầu và kết thúc vào lúc nào, lại là vẫn đề hoàn toàn không đơn giản. Một quan niệm rất phổ biến cho đến nay là khi chế độ công xã nguyên thủy tan rã thì "Chế độ nô lệ là hình thức bóc lột đầu tiên mà chỉ riêng thế giới Cổ đại mới có" (Ph. Enghen - "Nguồn gốc của gia đình, của chế độ tư hữu và Nhà nước" ST 1961 – 268). Cũng trong tác phẩm này, Ph.Enghen trình bày sự chuyển từ "xã hội dã man" lên chế độ xã hội có giai cấp, nhà nước ở Hi Lạp và Rồma. Nhưng Hi Lạp và Rôma từng bước vượt qua hình thức bóc lột nô lệ sơ khai mà rất nhiều dân tộc có trải qua, để phát triển : . chế độ chiếm nô thực thụ. Lịch Sử Thế Giới Cổ Đại NXB Giáo Dục 2001 Lương Ninh, Đinh Ngọc Bảo 273 Trang File PDF-SCAN Link download https://thuvien.vinhuni.edu.vn/Opac/DmdInfo.aspx?dmd_id=8261 https://drive.google.com/file/d/1dd9926S9BEfCerjRbhu9CAraovvB9gwrhttps://drive.google.com/drive/folders/1yLBzZ1rSQoNjmWeJTZ3WGQHg04L1
