Nhà Lao Vinh (NXB Nghệ An 2005) - Phan Xuân Thành, 301 Trang

Nếu có một cuốn biên niên sử về các nhà tù trên toàn cõi Việt Nam, thì bên cạnh những Côn Đảo, Phú Quốc, Hỏa Lò…, chắc chắn không thể không liệt kê đến nhà lao Vinh. Tính đến năm 1945, chốn “địa ngục trần gian” này đã tồn tại hơn 140 năm, ngay tại vị trí mà nay là Bảo tàng Xô Viết Nghệ Tĩnh (đường Đào Tấn, TP. Vinh). Dưới triều Nguyễn, rồi qua thời Pháp thuộc, hàng ngàn chí sĩ yêu nước, chiến sĩ cách mạng đã bị giam cầm tại đây, song gông cùm chế độ phong kiến, thực dân dường như chỉ càng tôi rèn thêm ý chí, bản lĩnh trung kiên, ngời sáng khí tiết một lòng vì dân, vì nước.
Chúng tôi mang máng đoán định như vậy về nhà lao Vinh, khi đặt trong phép so sánh về thời điểm ra đời với nhiều nhà lao, nhà tù “nổi tiếng” khác trong cả nước. Thì đây, nhà tù Côn Đảo được Thống đốc Nam Kỳ Bonard ký quyết định thành lập năm 1862; nhà tù Hỏa Lò được xây dựng năm 1896; nhà lao Thừa Phủ có từ năm 1899… Còn những “thế hệ” nhà tù “sinh sau đẻ muộn” như nhà tù Lao Bảo xây dựng năm 1908; nhà đày Buôn Ma Thuột xây dựng trong những năm 1930 - 1931; khám Chí Hòa xây dựng năm 1943, nhà tù Phú Quốc xây dựng từ năm 1967…
Nếu chiếu theo số liệu này, thì nhà lao Vinh được xây dựng từ năm 1804 có thể được xem là (một trong những) nhà tù lâu đời nhất Việt Nam? Dĩ nhiên, cái “danh hiệu” ấy, dù đúng hay không, khi được “trao” cho nhà lao Vinh cũng chẳng phải là niềm vinh dự gì. Trái lại, nó lại càng khắc sâu thêm tội ác của chế độ phong kiến - thực dân khi áp dụng những đòn thù tra tấn dã man lên người dân yêu nước, chiến sĩ cách mạng. Nhằm có được một hình dung tương đối về nhà lao Vinh cách đây 140 năm, chúng tôi đã tìm đến nhiều nhà nghiên cứu và nguồn sử liệu. Đặc biệt trong số đó, chúng tôi may mắn được tiếp cận với bản tường thuật gốc của một cựu tù chính trị tại nhà lao Vinh - cụ Đặng Quang Minh. Bản tường thuật được cụ viết năm 1995, đây cũng là một trong nhiều nguồn tài liệu tham khảo quý giá để đến năm 2005, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy biên soạn cuốn “Nhà lao Vinh”.

• Nhà Lao Vinh
• NXB Nghệ An 2005
• Phan Xuân Thành,
• 301 Trang
• PDF-SCAN

Link download
http://183.91.2.157/opac/wpDetail.aspx?Id=4432
https://drive.google.com/file/d/1LEbjqNJf2mS11Z7wbPl0khFQ5M5r83cI
https://drive.google.com/drive/folders/1yLBzZ1rSQoNjmWeJTZ3WGQHg04L1