Xã có xã chí, như nước có lịch sử vậy. Lịch sử một xã bao gồm : tình hình chính trị khi mạnh khi yếu từ trước tới nay, các luật lệ, mọi phong cách, trải qua các triều đại đem viết ra nối tiếp, tìm hiểu đất đai từ khi mới lập ấp, các nhân vật tiêu biểu của các dòng họ, các phong tục tốt đẹp để ghi chép lại. Xã cần phải có xã chí. Đó là điều không thể thiếu được. Xã ta hiện không tìm thấy có xã chí, có phải là vì binh lửa năm Đinh hợi (1827) mà thất lạc ? Thời kì ấy những người am hiểu quá khứ thì không hay thuật lại, có người hay kể lại thì không biết rõ ràng. Vì vậy đến nay xã ta không có xã chí. Chẳng riêng gì một xã ta mà nhiều xã cũng không có xã chí. Tôi lúc còn là học trò nhỏ đã có ý định viết xã chí. Tôi dựa vào cha tôi và thày dạy học mà ngày ngày tìm hiểu tình hình. Khi lớn lên tôi đã biên soạn gần xong, nhưng giữa lúc đó tôi gặp nhiều khó khăn, phải đi làm nghề địa lí kiếm sống. Tôi vẫn lấy sách vở làm vui, thường bàn bạc với bạn học và xem xét thiên hạ mà nghiên cứu mọi việc trong xã. Ngày trước họ Lã đặt ra tục lệ một xã gọi là Hương ước, ông Trương Tử nghĩ ra cách đo đạc ruộng đất. Tôi bèn học hỏi lại. Đến nay việc phân giao xã, trại quản cấp ruộng cho binh lính và dân đinh không ai uỷ thác, không ai đứng ra chịu trách nhiệm. Từ các nghi thức về tang lễ, cúng tế đến việc giao tế giữa ba thôn, không có ai đưa ra bàn. Tôi gặp các vị học giả tường thuật lại, các bậc tiên hiền ở các họ, nói chuyện với các cụ phụ lão để xem xét những người có công đức xa xưa, gặp các lão nông tìm hiểu về tình hình ruộng đất cao thấp, gặp nhà buôn tìm hiểu về lỗ lãi trong kinh doanh, hàng ngày gặp người thân hỏi rõ ràng và đại thể các việc quá khứ. Từ đó tôi cùng bầu bạn tâm giao biên soạn xã chí này Download Link: eBook có trong tuyển tập DVD Địa Lý http://thuviennamdinh.vn/userfiles/Trà Lũ xã chí - Lê Văn Nhưng(8).pdfhttps://drive.google.com/drive/folders/1yLBzZ1rSQoNjmWeJTZ3WGQHg04L1
