Từ trước đến nay, nhiều người (trong đó có tôi) vẫn cho rằng, không kể cuốn gia phả lịch sử viết dưới dạng tiểu thuyết chương hồi Hoan châu ký (cuối thế kỷ XVII, không rõ tác giả), thì cuốn tiểu thuyết lịch sử thực sự đầu tiên là Hoàng Lê nhất thống chí của Ngô Gia Văn Phái, viết bằng Hán văn và ra đời cuối thế kỷ XVIII. Tuy nhiên, trong lịch sử văn - sử của nước ta còn có một tác phẩm nữa, cũng được viết bằng Hán văn và xuất hiện trước Hoàng Lê nhất thống chí gần một thế kỷ, là cuốn tiểu thuyết Nam triều công nghiệp diễn chí của Nguyễn Khoa Chiêm mà đó thực sự mới là cuốn tiểu thuyết lịch sử đầu tiên của văn học Việt Nam. Sách đã được dịch ra tiếng Việt từ năm 1986 với tên gọi Trịnh - Nguyễn diễn chí (Ngô Đức Thọ dịch, tái bản năm 1987) và đến nay đã được ấn hành nhiều lần có bổ sung và sửa chữa với những tên gọi khác nhau: Mộng bá vương (1990), Việt Nam khai quốc chí truyện (1994) và Nam triều công nghiệp diễn chí (2003). (Những đoạn trích trong bài này chúng tôi sẽ lấy từ bản in năm 2003 của Nxb. Hội Nhà văn [Ngô Đức Thọ và Nguyễn Thuý Nga dịch, chú và giới thiệu].) Trịnh Nguyễn Diễn Chí Tập 2 NXB Huế 1987 Nguyễn Khoa Chiêm Dịch: Ngô Đức Thọ 208 Trang File PDF-SCAN Link download https://repository.vnu.edu.vn/handle/VNU_123/121003 https://drive.google.com/file/d/1JVR52IdPoSZBIjeRlYUYyX8pQbICQpXfhttps://drive.google.com/drive/folders/1yLBzZ1rSQoNjmWeJTZ3WGQHg04L1