Hòa ước Giáp-Thân kỷ ngày 6-6-1884 giữa các ông Nguyễn- văn-Tường, Phạm-thận-Duật đại-diện Nam-triều và Patenôtre đại- diện chánh-phủ Paris đã là bản án khai tử đối với nền độc lập của Việt-Nam cuối thế-kỷ XIX. Hy-vọng cứu-vãn đại cục nước nhà bấy giờ đã thành cái bóng mỗi phút một mờ thêm trên bầu trời chánh - trị Việt – Pháp. Trong lúc này binh đội của nhà Thanh đã rút khỏi về bên kia biên giới, quân lực của Tiết chế quân-vụ Hoàng-kế-Viêm cũng đã chìm lặng dần trên xứ Bắc. Nhưng tại kinh thành Thuận-Hóa, hai quan Phụ-chảnh Nguyễn-văn-Tường và Tôn-thất-Thuyết vẫn tích cực và bí-mật vận- động sĩ-dân Việt-Nam tiếp-tục khẳng địch. Có người nói: Hai ông lúc này đã đi lỡ một nước cờ, ném lao phải theo lao..., đó chỉ là một ý-kiến. Điều rõ rệt là hai vị đại thần này đã có thái độ chống Pháp từ nhiều năm trước và thái độ ấy kèm theo các hoạt động những ngày gần đây càng làm cho bọn thực dân thêm nhức đầu điền ruột. Tại Pháp-đình, người ta luôn luôn nhắc nhở đến việc triệt hạ hai ông Tường, Thuyết. Rồi được mệnh lệnh sang Việt Nam, Thống- tướng Roussel de Courey coi việc phải làm trước hết là thanh toán cho kỳ được vấn đề hai quân Phụ-chánh, nhất là đối phó với ông Thuyết, hoặc bãi hết chức quyền, hoặc mang đầy xa, đấy là điều kiện tiên quyết và căn bản để xây dựng nền thống trị của Đế quốc trên hai phần đất còn lửng lơ giữa Việt và Pháp. Việt Sử Tân Biên Quyển 5 Tập 2 Việt Nam Cách Mạng Cận Sử NXB Khai Trí 1963 Phạm Văn Sơn 500 Trang File PDF-SCAN Link download https://drive.google.com/file/d/1uwdkSSlXVqdJpjzU7qcpYcgLSZok-qKqhttps://drive.google.com/drive/folders/1yLBzZ1rSQoNjmWeJTZ3WGQHg04L1
