Bắc-Kỳ ta, về thời-kỳ vua Tự-Đức, dân tình bị rối-loạn nhất. Giặc-dã nổi lên tứ tung, mỗi người chiêm-cứ mỗi nơi, khiên cho lương dân phải tan-nát lầm-than, mà bọn chấp chính đã chẳng tính kẻ trừ giặc yên dân, lại cứ đi tàn-sát và triệt-hạ những làng đi giáo, khiến cho dân tình càng bức-tức, mầm loạn cũng vì thế mà ngày càng bành-trướng mãi lên. Các đảng giặt ấy, sau khi được vài nhà nho thao lược giúp sức, bền kết hợp thành 3 đảng lớn, đồng thời nổi quân tiến đánh bên Triều lắm trận rất nguy, khiến cho chính-phủ Bắc-hà cơ-hộ muốn nghiêng-đỗ, nếu mà không được mấy tướng cứu-viện tài giỏi như bọn Tôn thất Bật, Ong-Ích-Khiêm sau này. Trong ba cánh giặc :Tuần-Nhờn (Tây bắc) Ba-Vành (Đông-triều và Cai-Vàng (Bắc-Ninh), duy chỉ có cánh Cai-Vàng là lừng-lẫy hơn cả. Nên ngày nay động nói đến giặc Bắc thì người nào cũng nhớ ngay đến tên Cai-Vàng. Vợ Ba Cai Vàng Số 1-12 NXB Bảo Ngọc Văn Đoàn 1935 Đỗ Giang, Tùng Khanh 192 Trang File PDF-SCAN Link download https://drive.google.com/drive/folders/1qCYq_dtSJgQ4BmF-rSkVFx-bqf1Dxz0xhttps://drive.google.com/drive/folders/1yLBzZ1rSQoNjmWeJTZ3WGQHg04L1
